Sinds 2006 is de verzekering tegen zorgkosten in Nederland geprivatiseerd.
Om hoge zorgpremies te voorkomen is in de Zorgverzekeringswet (Zvw) geregeld dat iedereen die in Nederland woont verplicht een basiszorgverzekering moet afsluiten. Volgens een onderzoeksbureau is een mogelijk gevolg van deze verplichte verzekering een toename van moral hazard, waardoor de collectieve zorguitgaven en uiteindelijk de zorgpremies alsnog kunnen stijgen.

1

Maak van de onderstaande tekst een economisch juiste redenering.

Bij verzekeringen in het algemeen hangt de keuze van de consument voor het afsluiten van een verzekering onder andere af van de mate van …(1)…. Bij de basiszorgverzekering is er daarom sprake van verplichte …(2)…, waarbij de premie voor iedereen gelijk kan blijven. De verplichting voorkomt dat er …(3)… optreedt, waarbij onevenredig veel mensen met een …(4)… gezondheidsrisico zich zouden verzekeren.

Kies uit:
bij (1) asymmetrische informatie / risico-aversie
bij (2) belastingheffing / solidariteit
bij (3) asymmetrische informatie / averechtse selectie
bij (4) hoog / laag

Zoek eerst de betekenis van de begrippen nop waar je uit moet kiezen.

2 Leg uit dat moral hazard kan leiden tot hogere zorgpremies.

Bij moral hazard vertonen mensen die verzekerd zijn ‘slordig gedrag’ (want de financiële gevolgen van dat gedrag hoeven zij niet zelf te betalen).
Hoe zal dat ‘slordig gedrag’ in de gezondheidszorg eruit zien?

Om moral hazard te beperken heeft de regering in 2008 een verplicht eigen risico ingevoerd. Een verandering of verschuiving van dit eigen risico heeft invloed op de collectieve zorguitgaven.
In 2016 bedraagt het eigen risico € 385. Bij een verschuiving wordt het beginpunt van het eigen risico verschoven van € 0 naar € 300 en moet de verzekerde de zorgkosten van € 300 tot € 685 zelf betalen (zie bron 1).

Bron 1  verschoven eigen risico

Gebruik bovenstaande informatie en bron 1.

3 Bereken de vergoeding, bij een verschuiving van het eigen risico, die de verzekeraar in 2016 zou uitkeren aan een verzekerde die € 2.100 aan totale zorgkosten heeft.

Lees de tekst boven bron 1 goed!
Hoeveel moet een verzekerde zelf betalen bij hoge zorgkosten?
Hoeveel betaalt de verzekering dus als de zorgkosten € 2.100 zijn?

In een actualiteitenprogramma discussiëren een minister, een Kamerlid en een econoom over het eigen risico. Enkele kijkers reageren via Twitter (zie bron 2).

  • de minister:
    “Ik stel voor het eigen risico met € 100 te verhogen. Hierdoor nemen de collectieve zorguitgaven af.”

  • het Kamerlid:
    “Nee hoor, de collectieve zorguitgaven gaan op langere termijn juist stijgen, doordat verzekerden zorg zullen mijden of uitstellen. Om die reden stelt mijn partij voor het eigen risico met € 100 te verlagen.”

  • de econoom:
    “Ik stel een verschoven eigen risico voor. Uit onderzoek blijkt namelijk dat mensen vanaf een bedrag van € 300 bewuster omgaan met hun zorgkosten en dus prijsgevoeliger zijn.”

Bron 2  tweets van kijkers als reactie op de uitspraken in het actualiteitenprogramma

Gebruik bovenstaande informatie en bron 2.

4

Schrijf de naam van de kijkers op en geef aan op wiens voorstel zij reageren.
Elk voorstel kan maar aan één kijker worden gekoppeld en elke kijker maar aan één voorstel.

@JUUL
@VINZZ
@SPORTY

minister / Kamerlid / econoom
minister / Kamerlid / econoom
minister / Kamerlid / econoom

Lees eerst zowel voorstellen als reacties.
Lees daarna eerst de reactie – lees dan opnieuw de voorstellen om te kijken welke daarbij past.

Een onderzoeksbureau heeft bij de mensen die een verplichte zorgverzekering hebben, onderzocht wat het effect is van de drie voorstellen op de collectieve zorguitgaven (zie bron 3).

Bron 3  effecten van het eigen risico op collectieve zorguitgaven en eigen betalingen

  Voorstel
minister
verhogen eigen risico met € 100
Voorstel
kamerlid
verlagen eigen risico met € 100
Voorstel
econoom
verschoven eigen risico
prijselasticiteit voor alle zorg die onder het eigen risico valt -0,14 -0,14 (a)
verandering collectieve zorguitgaven € 870 miljoen (daling) € 947 miljoen (stijging) € 373 miljoen (stijging)
verandering eigen betalingen verzekerden € 670 miljoen (stijging) € 737 miljoen (daling) € 563 miljoen (stijging)
verandering gemiddelde eigen betaling per verzekerde +50 euro -55 euro +42 euro

Gebruik bron 3.

5 Bereken het aantal mensen dat een verplichte zorgverzekering heeft.

De verandering eigen betalingen is zowel in totaal als per verzekerde gegeven in bron 3.

Gebruik het voorstel van de econoom en bron 3.

6 Past een prijselasticiteitscoëfficiënt van -0,1 of van -0,2 (bij (a) in bron 3) beter bij het voorstel van de econoom? Licht je keuze toe.

In de tekst staat “prijsgevoeliger”.

prijselasticiteit

De onderzoekers schrijven in hun rapport:
“Opvallend is dat bij het voorstel van de minister de daling van de collectieve uitgaven groter is dan de stijging van de eigen betalingen.
Daarnaast valt op dat bij het voorstel van de econoom de collectieve zorguitgaven stijgen ondanks een stijging van de eigen betalingen. Een mogelijke verklaring voor beide ontwikkelingen is ….”

Gebruik bron 3.

7

Schrijf het vervolg van de conclusie van de onderzoekers. In het vervolg moeten de volgende aspecten aan bod komen.

  1. Een verklaring waaruit blijkt dat bij een verhoging van het eigen risico (voorstel minister) de daling van de collectieve uitgaven groter is dan de stijging van de eigen betalingen.
  2. Een verklaring waaruit blijkt dat bij het verschoven eigen risico (voorstel econoom) de collectieve zorguitgaven stijgen ondanks een stijging van de eigen betalingen.

Maak hier gewoon twee losse “Leg uit waarom ..”-vragen van.
Lees opnieuw de voorstellen waarover het gaat zorgvuldig door.

1

bij (1) risico-aversie
bij (2) solidariteit
bij (3) averechtse selectie
bij (4) hoog

2

Een voorbeeld van een juiste uitleg is:

  • De verzekerde consumeert meer zorg, omdat hij toch al verzekerd is / hij niet direct ervaart dat hij er zelf voor betaalt
  • De toenemende zorgkosten worden dan doorberekend in de zorgpremies
3

€ 2.100 − € 385 = € 1.715 wordt vergoed

4

@JUUL → econoom
@VINZZ → kamerlid
@SPORTY  → minister

5  = 13,4 mln
6

−0,2
Verzekerden reageren bij het startpunt van € 300 prijsgevoeliger (waardoor hun vraag naar zorg elastischer is dan bij het startpunt van € 0).

7

Een voorbeeld van een juiste verklaring is:

  1. De zorgvraag van verzekerden is afgenomen, doordat de verzekerden een financiële prikkel hebben de kosten te beperken.
  2. De zorgvraag wordt groter (drempel om zorg te consumeren kleiner), omdat er voor de eerste € 300 geen eigen risico geldt. Daarnaast zullen verzekerden met zorgkosten tussen € 300 en € 685 mogelijk minder zorg consumeren vanwege een hoger kostenbewust zijn.
[vervallen na discussie bij 2:] De collectieve zorguitgaven zullen echter toch stijgen, omdat zorg boven € 685 relatief duur is (specialistische zorg) en/of niet te vermijden is (als je ziek bent heb je geen echte keuze).