In de periode 2002 tot en met 2012 is de accijns op een flesje bier met ruim 78% verhoogd. Volgens de Vereniging van Bierbrouwers (VvB) hebben de accijnsverhogingen geleid tot prijsverhogingen en omzetdalingen van flesjes bier in de supermarkten. Omdat de VvB wil dat de laatste accijnsverhoging door de staatssecretaris van Financiën wordt teruggedraaid, heeft de vereniging onderzoek laten uitvoeren naar de gevolgen van de accijnsverhogingen.

1 Gaat de VvB uit van een prijselastische of prijsinelastische vraag naar flesjes bier? Verklaar het antwoord op basis van bovenstaande tekst.

Bij een prijsverhoging is de omzet gedaald. Heeft de vraag dan meer of minder dan evenredig gereageerd op de prijsverandering?

Bron 1 – conclusies uit het onderzoek

Accijnsverhogingen op flesjes bier leiden tot een omzetdaling bij supermarkten en tot minder belastingopbrengsten, zoals btw en accijns, bij de Nederlandse overheid. Dit wordt veroorzaakt door het grenseffect en het substitutie-effect.

grenseffect:
bij een doorberekening van de accijnsverhoging in de prijs van een flesje bier zullen consumenten een deel van hun bieraankopen bij supermarkten over de grens in Duitsland en België gaan doen.

substitutie-effect:
bij een doorberekening van de accijnsverhoging in de prijs van een flesje bier zullen consumenten…

Gebruik bron 1 bij de vragen 2 en 3.

2 Noem een ander soort belasting waarvan de Nederlandse overheid de opbrengst kan mislopen als gevolg van het grenseffect. Licht het antwoord toe.

Bijna elke belasting is te koppelen. Leg alleen een duidelijke uit waarom deze belastinginkomsten dalen door het feit dat consumenten in het buitenland hun bier gaan kopen.

3 Neem de tekst in bron 1 bij het substitutie-effect over op je antwoordblad en vul deze zo aan dat dit effect juist wordt weergegeven.

Theorievraag: denk aan substitutiegoederen.

Bron 2 – opbouw van de verkoopprijs per flesje bier van 0,3 liter in 2012

accijns op bier

* btw wordt berekend over het totaal van de toegevoegde waarde en accijns

Bron 3 – accijnstarieven en btw-percentages in Nederland, België en Duitsland in 2012

Land Accijns per 100 liter bier btw % bier
Nederland € 35,90 21%
België € 20,33 21%
Duitsland € 9,44 19%

Gebruik bron 2 en 3.

4 Bereken hoeveel procent de verkoopprijs van een flesje bier in Nederland hoger is dan in Duitsland als de toegevoegde waarde in beide landen gelijk is.

Bereken voor elk land de prijs. Let op dat je ook BTW betaalt over de accijns.
Vergelijk met Duitsland. De prijs in Duitsland is dus 100%.

De staatssecretaris van Financiën is niet van plan de laatste accijnsverhoging op een flesje bier terug te draaien en doet de volgende twee uitspraken.

uitspraak 1:
“De prijs van een flesje bier is in de periode 2002 – 2012 minder gestegen dan de consumentenprijsindex.”

uitspraak 2:
“De bierconsumptie is de afgelopen periode gedaald omdat de leeftijdsgrens, waarop alcohol mag worden geconsumeerd, is verhoogd.”

Bron 4 – prijsontwikkeling van een flesje bier en het CPI, periode 2002 – 2012

bierprijs

Gebruik uitspraak 1 en bron 4.

5 Is uitspraak 1 van de staatssecretaris juist? Licht het antwoord toe met een berekening.

Bereken beide procentuele stijgingen (Formule procentuele verandering).

Deze formule geldt ook voor de procentuele verandering van indexcijfers.

Gebruik uitspraak 2.

6

Maak de onderstaande tekst economisch correct.

Als gevolg van de accijnsverhoging zal de …(1)… van een flesje bier …(2)… verschuiven.
Als gevolg van de verhoging van de leeftijdsgrens waarop alcohol geconsumeerd mag worden zal de …(3)… van flesjes bier …(4)… verschuiven.

Kies uit:
bij (1) aanbodlijn / vraaglijn
bij (2) naar boven / naar beneden / niet
bij (3) aanbodlijn / vraaglijn
bij (4) naar links / naar rechts / niet

(1) en (2) – de accijns moet door de producent aan de overheid betaald worden.

1

prijselastische vraag

De daling van de omzet die de VvB constateert bij verhoging van de verkoopprijs, duidt er op dat de afzet van flesjes bier meer dan evenredig zou zijn afgenomen. (Dit duidt op een prijselastische vraag.)

2

omzetbelasting / btw / loonbelasting / inkomstenbelasting / vennootschapsbelasting / dividendbelasting

In de grensstreek gaat productie verloren waardoor de overheid btw-ontvangsten misloopt / de werkgelegenheid daalt / bedrijven minder winst maken / bedrijven failliet gaan.

3

Een voorbeeld van een juiste aanvulling is:

‘zullen consumenten een flesje bier vervangen door niet-alcoholische dranken / alcoholische dranken met een lager accijnstarief.’

4

28,7%

Een voorbeeld van een juiste berekening is:

5

ja

Een voorbeeld van een juiste berekening is:

  • Stijging van het CPI:
  • Prijsstijging van een flesje bier:

Opmerking: geen scorepunten als alleen de prijsstijging van een flesje bier wordt genoemd.

6

bij (1) aanbodlijn
bij (2) naar boven
bij (3) vraaglijn
bij (4) naar links