Er is sprake van zelfbinding als een partij vrijwillig afwijkt van zijn dominante strategie.
Bij zelfbinding ‘bindt’ een partij zich vrijwillig aan het maken van andere keuze dan de dominante strategie.
Dit kan op allerlei manieren, maar wordt voor de tegenpartij pas geloofwaardig wanneer er kosten verbonden zijn aan het niet-uitvoeren van de voorgenomen strategie.
Met andere woorden; zelfbinding wordt geloofwaardiger wanneer de bindende partij een negatieve consequentie verbindt aan zijn dominante strategie.
Wanneer de ander weet dat jij bij het breken van je ‘belofte’ nadeel zult ondervinden, zal de belofte eerder geloofd worden.
Zelfbinding bij een Prisoners Dilemma
In de onderstaande opbrengstenmatrix hebben beide kledingzaken een dominante strategie om ‘wel uitverkoop’ te kiezen.
Hierdoor ontstaat een Nash-evenwicht dat niet-optimaal is; er is sprake van een prisoners dilemma.
| winst in euro’s | Shoeby | ||
| geen uitverkoop | wel uitverkoop | ||
| H&M |
geen uitverkoop | 5.000 , 5.000 | 2.000 , 7.000 |
| wel uitverkoop | 7.000 , 2.000 | 4.000 , 4.000 | |
Beide partijen hebben er belang bij om een andere strategie te kiezen dan de dominante strategie:
wanneer beide winkels door zelfbinding hun dominante strategie doorbreken, kunnen zij € 1.000 extra winst behalen.
Geloofwaardige zelfbinding zou in dit geval kunnen door:
Deze laatste vorm van zelfbinding kun je zelfs zichtbaar maken in de opbrengstenmatrix. Wanneer beide winkels deze reclame plaatsen, zal hun opbrengst bij ‘wel uitverkoop’ lager worden….
| winst in euro’s | Shoeby | ||
| geen uitverkoop | wel uitverkoop | ||
| H&M |
geen uitverkoop | 5.000 , 5.000 | 7.000 , 2.000 |
| wel uitverkoop | 2.000 , 7.000 | 4.000 , 4.000 | |
De dominante strategie die eerder leidde tot ‘wel uitverkoop’ is door de zelfbinding omgebogen in een dominante strategie van ‘geen uitverkoop’. Hierdoor wordt de optimale uitkomst behaald.
Collectieve dwang
Het sluiten van een contract gaat een stap verder dan zelfbinding.
Een contract dwingt, waar zelfbinding vrijwillig is.
Contracten zijn natuurlijk de sterkste vorm om ongewenst gedrag uit te sluiten. Wanneer een partij zich niet aan de afspraken houdt, kan de rechter dat alsnog afdwingen.
Maar contracten zijn niet altijd mogelijk. Een contract met prijsafspraken bijvoorbeeld is meestal strijdig met de Mededingingswet en is daarom niet geldig.