Griekenland is lid van de Economische en Monetaire Unie (EMU). De Griekse overheid heeft zich al jaren rijk gerekend: haar economische cijfers blijken niet altijd betrouwbaar en de overheidsfinanciën hebben te lijden onder fraude en bureaucratie.
Door te hoge overheidsuitgaven en door gevolgen van de kredietcrisis is in 2009 het begrotingstekort opgelopen tot 12,7% en de staatsschuld tot 120% van het bruto binnenlands product (bbp): veel hoger dan de normen in het stabiliteits- en groeipact (bron 1). Door de crisis lukt het vrijwel geen enkel land om zich te houden aan de strenge regels van dit pact. De overheidsfinanciën zijn in Griekenland ernstig uit balans, waardoor de stabiliteit van de euro gevaar loopt. De relatief hoge staatsschuld van landen zoals Griekenland heeft gevolgen voor de rente en de inflatie in deze landen en kan uiteindelijk zelfs de waarde van de euro onder druk zetten.

Bron 1  het stabiliteits- en groeipact

Na de totstandkoming van de Economische en Monetaire Unie (EMU) in 1997 zijn tussen de deelnemende landen afspraken gemaakt die de stabiliteit (waardevastheid) van de euro moeten garanderen.

Enkele van deze afspraken zijn:

  • het begrotingstekort mag niet meer bedragen dan 3% van het bbp;
  • de staatsschuld mag niet hoger zijn dan 60% van het bbp;
  • het is niet toegestaan dat EMU-landen elkaar financieel bijstaan;
  • elk deelnemend land verplicht zich om regelmatig betrouwbare economisch-statistische informatie te geven aan de Europese Commissie;
  • een land kan niet door de overige lidstaten uit de EMU worden gezet, maar kan wel vrijwillig vertrekken.

De afspraak in het stabiliteits- en groeipact die voorschrijft dat het niet toegestaan is dat EMU-landen elkaar financieel bijstaan, is bedoeld om het risico op moreel wangedrag (moral hazard) van een EMU-land te verkleinen.

Gebruik bron 1.

1 Noem de afspraak in het stabiliteits- en groeipact die het risico op moreel wangedrag van een EMU-land juist zou kunnen vergroten en leg dit verband uit.

Er is sprake van moreel wangedrag wanneer iemand -na het afsluiten van een contract- zijn gedrag verandert omdat hij niet direct risico loopt door zijn gedrag.

Om te voorkomen dat de financiële problemen onbeheersbaar worden, zal Griekenland in snel tempo de staatsschuld moeten aflossen. De Griekse overheid zal daartoe overheidsuitgaven moeten beperken en overheidsinkomsten moeten verhogen. In 2010 heerst er twijfel op de financiële markten of Griekenland vanaf 2011 de staatsschuld en het begrotingstekort omlaag kan brengen in de richting van de EMU-afspraken.

2

Griekenland heeft jarenlang zijn begrotingstekort …(1)… voorgesteld dan het werkelijk was. Internationale beleggers vinden Griekse …(2)…, die worden aangeboden om dit tekort te financieren, te riskant en vermijden ze. De door de Griekse overheid …(3)… rente loopt snel op tot 7,25 procent, twee maal zo hoog als de rente die geldt voor de Nederlandse overheid. De gestegen rente voor nieuwe staatsleningen maakt het …(4)… om te bezuinigen op de …(5)….

Kies uit:
bij (1) hoger / lager
bij (2) aandelen / obligaties
bij (3) te betalen / te ontvangen
bij (4) meer noodzakelijk / minder noodzakelijk
bij (5) betalingsbalans / overheidsbegroting

(1) er staat dat beleggers e.e.a. te risicovol vinden en vermijden
(2) de Griekse overheid komt geld tekort en leent

Bron 2  uit een persbericht van de Eurogroep1)

LUXEMBURG, voorzitter Jean-Claude Juncker: “Nu is het spel uit!”

“Het rapport dat Eurostat – het Europese statistiekbureau – deze week uitbracht over de statistische chaos die de Griekse overheid de afgelopen jaren heeft geproduceerd om EMU-landen om de tuin te leiden, is vernietigend. Dat de Griekse overheid uitgaven buiten de begroting hield om destijds lid te mogen worden van de EMU was al bekend. Het land kon door de euro meeliften op de lage rente die Noord-Europese landen op hun staatsleningen betalen. De Griekse overheid zelf geeft nu meer informatie over deze misleiding. De financiële markten reageerden direct door de rente voor Griekenland te verhogen.”

noot 1 De Eurogroep bestaat uit de ministers van Financiën van de EMU-landen.

Op ECONIEUWS.NL staat een weblog met twee reacties van Nederlanders op de vraag: Wat doen we met de Grieken?

  • De reactie van Tim:
    ”Laat Griekenland gewoon lekker failliet gaan. Ze hebben geprofiteerd van de voordelen van de EMU, hebben onjuiste informatie verstrekt en zijn er nooit voor gestraft. Griekenland vormt nog geen 5% van de economie van de EMU.
    Waarom moeten wij gaan betalen voor ‘hun feestje’?
    Door het onverantwoorde gedrag van de Griekse overheid dalen de obligatiekoersen en komen onze pensioenen in gevaar.
    Dat zit zo: ……………”

  • Sylvester is het niet met Tim eens. Hij reageert:
    ”Griekenland failliet laten gaan, onmogelijk. Een land blijft bestaan. De rente die Griekenland nu moet betalen voor leningen kan het nooit financieren zonder hulp. Het Internationaal Monetair Fonds (IMF) en de andere EMU-landen zullen Griekenland te hulp moeten schieten met leningen. Die worden verstrekt in ruil voor structurele hervormingen van de economie. Griekenland wordt onder toezicht gesteld van het IMF en Europa. Dat is voldoende straf.
    Zonder structurele hervorming van de overheidsfinanciën zal Griekenland die leningen niet terug kunnen betalen en komt de stabiliteit van de euro in gevaar.
    Dat zit zo: ……………”

Gebruik eventueel naar eigen inzicht bron 1 en bron 2.

3

Kies één van de twee reacties: Tim óf Sylvester. Schrijf deze naam op en schrijf daarna het vervolg van de reactie, waarbij je de vetgedrukte zin uitlegt.
Gebruik ongeveer 60 woorden.

Kies niet voor je eigen mening, maar voor wat je het makkelijkst vindt!

Tim
Kun je uitleggen waarom het gedrag van de Griekse overheid de koersen van obligaties laat dalen? Koersen worden bepaald door vraag en aanbod.
Vergeet niet een link te leggen naar de pensioenen!

Sylvester
Kun je uitleggen wat de overheid moet doen om de financiële problemen (tekorten) op te lossen? En kun je dit koppelen aan bron 1?

1

Een land kan niet door de overige lidstaten uit de EMU worden gezet, maar kan wel vrijwillig vertrekken.
Voorbeelden van een juiste uitleg zijn:

  • Een uitleg waaruit blijkt dat een EMU-lidstaat risicovolle (financiële) beslissingen kan nemen zonder het risico te lopen haar EMU-lidmaatschap te verliezen.

  • Een uitleg waaruit blijkt dat een EMU-lidstaat zich niet / minder zal inspannen om bij overschrijding van de normen de juiste maatregelen te nemen, omdat er geen risico is op verlies van het EMU-lidmaatschap.
2

bij (1) lager
bij (2) obligaties
bij (3) te betalen
bij (4) meer noodzakelijk
bij (5) overheidsbegroting
3

Voorbeelden van een juist antwoord zijn:

  • Tim:
    (Door het onverantwoorde gedrag van de Griekse overheid dalen de obligatiekoersen en komen onze pensioenen in gevaar.)
    (Dat zit zo:) Door de onbetrouwbaarheid van de cijfers over de Griekse overheidsfinanciën / te hoge overheidsuitgaven daalt het vertrouwen op de financiële markten en daarmee dalen ook de koersen van Griekse (staats)obligaties. Pensioenfondsen die een deel van de ontvangen premies hebben belegd in deze obligaties, zien het opgebouwde vermogen minder waard worden. Hierdoor dreigen de pensioenfondsen geld tekort te komen voor toekomstige pensioenaanspraken.

  • Sylvester:
    (Zonder structurele hervorming van de overheidsfinanciën zal Griekenland die leningen niet terug kunnen betalen en komt de stabiliteit van de euro in gevaar.)
    (Dat zit zo:) Om de leningen terug te kunnen betalen zal de financiële positie van de Griekse overheid blijvend verbeterd moeten worden. Dat kan de Griekse overheid bereiken door haar uitgaven blijvend te verlagen, bijvoorbeeld door het verlagen van ambtenarensalarissen / door haar inkomsten blijvend te verhogen, bijvoorbeeld door vermindering van de belastingontduiking. Daarmee zal het Griekse begrotingstekort dalen en Griekenland beter kunnen voldoen aan de normen van het stabiliteitspact.