Een omslagstelsel is een stelsel waarbij de uitkeringen betaald worden door de benodigde premies (voor de uitkeringen) in een bepaald jaar te laten betalen door de werkenden van dat moment.

Ook bij het financieren van de AOW-uitkeringen maakt de overheid gebruik van een omslagstelsel. Dat betekent dat als er in 2016 €10 miljard nodig is voor het betalen van de AOW-uitkeringen, moeten diegenen die in 2016 werken samen €10 miljard premie betalen.

Wanneer, bijvoorbeeld door vergrijzing, het aantal mensen met een uitkering snel stijgt en het aantal werkenden niet (i/a-ratio stijgt) ontstaat er een probleem: elke werkenden moeten steeds meer premie afdragen.

Een zeer eenvoudig voorbeeld:

Begin (2016)   Na ‘vergrijzing’ (2025)
  • 10 mln werkenden
  • gem. loon € 30.000
  • 2 mln uitkeringstrekkers
  • gem. uitkering € 12.000

 
  • 10 mln werkenden
  • gem. loon € 30.000
  • 2,5 mln uitkeringstrekkers
  • gem. uitkering € 12.000
Er is in totaal
(2 mln. × €12.000 =) €24 mld. nodig voor de uitkeringen.

Dat moet betaald worden uit het inkomen van de werkenden:
(10 mln. × €30.000=) € 300 mld.
 

   Er is in totaal
(2,5 mln. × € 12.000 =) €30 mld. nodig voor de uitkeringen.

Dat moet worden betaald uit het inkomen van de werkenden:
(10 mln. × €30.000=) € 300 mld.
 
Gemiddelde premiedruk:

 

dus elke werkende moet 8% van zijn inkomen inleveren om de uitkering te betalen.

   Gemiddelde premiedruk:

dus elke werkende moet 10% van zijn inkomen inleveren om de uitkering te betalen.

Door de toename van het aantal AOW-ers ten opzichte van het aantal mensen dat daarvoor moet betalen, moet elke werkende een groter deel van zijn inkomen inleveren.
De betaalbaarheid van de AOW komt dus in gevaar wanneer er in verhouding heel veel ouderen zijn.

 

vergrijzing

In de grafieken hierboven zien we dat er na WO-II heel veel kinderen werden geboren.

In 2009 waren al die mensen inkomen aan het verdienen (leeftijd tussen 30-65). Er waren veel werkenden en maar weinig ouderen. Daardoor kon in dat jaar de AOW gemakkelijk betaald worden.

In 2050 zien we dat er minder mensen werkzaam zijn (leeftijd 30-65). Zeker wanneer we dat vergelijken met het aantal ouderen (>65). Bovendien leven die ouderen ook nog eens langer dan voorheen. Een kleinere groep mensen moet daardoor de uitkering van heel veel mensen betalen. Dat zal heel moeilijk worden.

 Dit probleem wordt hier uitgelegd met AOW en vergrijzing, maar geldt voor álle uitkeringen die gefinancierd worden middels een omslagstelsel.