Uitleg procenten - Economielokaal (havo)

Er zijn veel manieren waarop geleerd wordt te rekenen met procenten. Sommigen gebruiken een kruistabel, anderen rekenen terug naar 1% en weer anderen gebruiken een standaard formule. In dit deel worden alle drie manieren uitgelegd. Hoewel ze eigenlijk allemaal hetzelfde zijn, moet je hier maar gewoon de methode kiezen die je zelf het makkelijkst vindt.

VAN of DAN - regel

De woorden VAN of DAN staan in een zin altijd vóór het gegeven dat 100% is.
Dat is namelijk het getal waarmee je gaat vergelijken.

Dus als de vraag is: reken uit hoeveel procent Jan meer verdient DAN Kees.
Het inkomen van Kees is 100%, want dat staat achter het woordje DAN.

Manier 1: eerst 1% uitrekenen

Een manier die in ieder geval duidelijk laat zien wat je aan het uitrekenen bent is de 1%-methode.
Deze methode heeft mijn persoonlijke voorkeur.

We kunnen deze methode in drie stappen ontleden.
Stap 1: zoek eerst een gegeven waarde en de bijbehorende procenten bij elkaar
Stap 2: reken met deze gegevens uit hoeveel 1% bedraagt
Stap 3: reken het gevraagde gegeven uit.

Wederom twee voorbeelden ter verduidelijking:

Voorbeeld 1

Karel’s salaris stijgt van €1.500 naar €1.580 per maand.

Stap 1:
zoek eerst een gegeven waarde en de bijbehorende procenten bij elkaar
> het beginsalaris (€1.500) van Karel is 100%
Stap 2:
reken met deze gegevens uit hoeveel 1% bedraagt
> als 100% gelijk is aan €1.500,
> dan is 1% gelijk aan €15
Stap 3:
reken het gevraagde gegeven uit.
> zijn salaris is met €80 gestegen. dat is gelijk aan

Je kunt dit het beste netjes onder elkaar zetten:

Voorbeeld 2

Een auto kost €25.000. Dat is inclusief 19% BTW

Hoeveel BTW betaal je?

Stap 1:
zoek eerst een gegeven waarde en de bijbehorende procenten bij elkaar
> de auto kost € 25.000 inclusief BTW. Het bedrag is dus gelijk aan de kale prijs(100%) + 19% BTW (=119%)
Stap 2:
reken met deze gegevens uit hoeveel 1% bedraagt
> als 119% gelijk is aan € 25.000,
> dan is 1% gelijk aan € 210,084
Stap 3:
reken het gevraagde gegeven uit.
> je betaalt 19% BTW, dus 19 • €210,084 = € 3991,60

Je kunt dit het beste netjes onder elkaar zetten:

Manier 2: een formule gebruiken

Vaak biedt een eenvoudige formule extra houvast.

Formule procentuele verandering:

Hierbij is oud het startgetal; de beginwaarde; het getal waarmee je wilt vergelijken.
Met nieuw wordt het eindgetal bedoeld.

Voorbeeld

In 2008 verdiende je € 4,50 per uur (oud).
In 2010 verdien je € 5,10 per uur (nieuw).

Manier 3: een kruistabel / verhoudingstabel gebruiken

In zo’n verhoudingstabel zet je in de bovenste regel de gegeven getallen. In de onderste regel de procenten.
Eén cel blijft leeg. Vervolgens moet je de getallen die diagonaal staan t.o.v. elkaar vermenigvuldigen en dan delen door het overgebleven getal.
Let op! — het getal waarmee je vergelijkt (begint) is 100%

Twee voorbeelden ter verduidelijking:

Voorbeeld 1

Karel’s salaris stijgt van €1.500 naar €1.580 per maand.